چارچوب مبانی نظری و فصل دوم تحقیق حضور ذهن

 

توضیحات از متن فایل

حضور ذهن که ریشه­های مفهومی آن در بودیسم قرار دارد، در سایر سنت­های معنوی و دینی نیز حضوری برجسته دارد. در مسیحیت اعمال زیادی وجود دارند که می­توانند به اشکال مراقبه یا عمل حضورذهن تلقی شوند. مراقبه مسیحیت اغلب در قالب عبادت، ذکر گفتن و پرستش بیان شده است (اپل و کیم اپل، 2009).

همچنین، مراقبه هسته مرکزی و قلب اسلام و دینداری عارفانه و برخی سنت­های عرفانی مسلمانان (به ویژه صوفیسم) را تشکیل می­دهد (نیگوسیان،2004؛ به نقل از اپل و کیم اپل، 2009).

مراقبه در اسلام مفاهیم (تفکر و تدبّر) را شامل می­شود که معنای لغوی آن به معنای "تأمل و اندیشه­ورزی درباره جهان" است. بنابراین، اعمال و تکالیف مراقبه ای در بسیاری از سنت­های معنوی و دینی، اغلب ویژگی کلیدی دسترسی به آسمان و ملکوت را فراهم می­کند (اپل و اپل، 2009).

حضور ذهن در روانشناسی و رواندرمانی نیز برای کمک به تسکین انواع مختلف آلام بشری به کار برده می­شود. مهارت­های حضورذهن به عنوان یک فن برای مقابله با اضطراب مورد توجه قرار گرفته­اند (اپل و کیم اپل، 2009).

 

تعاریف حضورذهن

همچنان که براون و ریان (2003) تعریف کرده­اند حضورذهن عبارت است از "متوجه بودن به و آگاه بودن از آنچه در حال حاضر می­گذرد". اپل وکیم اپل (2009) حضورذهن به عنوان "حالت ذهنی که با آگاهی متراکم از و (متمرکز بر) افکار، کنش­ها یا انگیزش­های فرد، مشخص و توصیف می­شود"، تعریف کرده­اند. ویژگی­های حضورذهن شامل آگاهی پیش مفهومی و پذیرش تجربیات، تنظیم منعطف توجه، قبول و پذیرش بی­طرفانه تجربه و جهت­گیری به سمت اینجا و اکنون است (براون، رایان و کرسول، 2007).

حضورذهن به عنوان ارتقا دهنده سطوح بالای بهزیستی مفهوم­سازی شده است، به ویژه ذهن آگاهی به طور مستقیم از طریق فراهم ساختن پرمایگی و غنای بیشتر، تجربه بهزیستی را پرورش می­دهد و به طور غیرمستقیم از طریق تنظیم رفتار خود تنظیم­گری سلامت، که توجه فزاینده و پذیرش نیازها و ارزش­های شخصی و ظرفیت بالا برای عمل مطابق با آنها را شامل می­شود، بهزیستی را بالا می­برد (براون و ریان، 2003؛ براون و همکاران، 2007). با تمرین مهارت­های آگاهی لحظه به لحظه، فرد تلاش می­کند تا نسبت به الگوهای افکار، عواطف و تعامل با دیگران بینش و بصیرت پیدا کند و سپس بتواند به صورت ماهرانه پاسخ­های هدفمند مفید را انتخاب کند به جای آنکه به طور خودکار با روش­های خوگرفته و ناهشیار واکنش نشان دهد (تیزدیل و همکاران، 2000).

حضور ذهن، کیفیتی از هشیاری است و به طور دقیق­تر توجه کردن به شیوه­های خاص یعنی هدفمند، در لحظه حاضر و غیرقضاوتی است (کبات زین، 2003). حضور ذهن، به عنوان معطوف شدن توجه به لحظه حاضر و به صورت هدفمند و غیر قضاوتی، ریشه در بودیسم دارد (کبات زین، 2003) و به عنوان چشم­انداز شرقی درباره حضورذهن مشخص می­شود. حضورذهن مستلزم خود تنظیم­گری توجه به تمرکز در حال حاضر است (بیشاپ و همکاران، 2004).

علیرغم دشواری­های عملیاتی کردن حضورذهن(مانند بائر، 2003؛ براون و ریان، 2003؛ بیشاپ، 2002؛ بیشاپ و همکاران، 2004؛ کابات زین، 2003؛ هایس فلدمن، 2004)، اکثر تعاریف بر دو نکته تاکید می­کنند: نکته اول آن است که حالت حضورذهن با توجه کامل به، و آگاهی از، تجربه درونی و بیرونی لحظه حاضر مشخص می­شود. نکته دوم، این آگاهی با آرامش و خونسردی به کار گرفته می­شود و در اینکه هر چه پدید می آید و رخ می­دهد بدون قضاوت، شرح و بسط یا واکنش مورد تصدیق، پذیرش و تجربه قرار می­گیرد. بنابراین، ذهن آگاهی عناصری از تنظیم توجه و جهت­گیری باز و پذیرنده به توجه را در برمی­گیرد (براون و ریان، 2004؛ بیشاپ، 2003؛ بیشاپ و همکاران، 2004). نکته حائز اهمیت آن است که ذهن آگاهی به کیفیت خاصی از تمرکز توجه و آگاهی هشیارانه اطلاق می شود نه به تمرین یا فن خاص

---