مهارتهای روانشناسی 65 ص

مهارتهای روانشناسی 65 ص

مهارت از بین بردن تردیدها

تعریف:

انسان ها برای تغییرات نیاز دارند ابتدا خود را بشناسند، در صفات مذموم خود را بشناسند و بپذیرند که موجودی مذموم هستند تا بتواند در رفع زمام خود، موفق باشند و سپس در مرحله‌ی بعدی با ثبات و استحکام قدم در راه گذاشته، با عزمی استوار، تیشه به ریشه‌ی صفات ناپسند خود بزنند. شاید بتوان تردید را شوم ترین و بدترین پدیده‌ی روانی داشت و از طرفی مهارت بدست آوردن تثبیت را بزرگترین مهارت داشت: تثبیت ها، زمینه های تغییرات و دگرگونی هاست.

این تردد عقبه‌ی راه حق است	ای خنک آن را که پایش مطلق است
بی تردد می رود در راه راست	ره نمی دانی، بجو گامش کجاست؟

سوم 491-488

تردیدها اضطراب آورند، و اضطرابات، پریشانی و پژمردگی می آورند.

در تردد هر که او آشفته است	حق به گوش او سعی گفته است
تا کند محبوبش انورد گمان	کامل کنم کو گفت؟ یا خود ضد آن

اول 1457-1456

تردیدها، وسوسه‌ی شیطانی است، در نتیجه همان گونه که نباید به وسوسه‌های شیطانی توجه کرد، به تردیدها هم نباید توجه نشان داد:

بر زند برپات فعلی ز اشتباه	که بمانی تو ز درد آن به ز راه
فعل او هست آن تردد در دو کار	این کنم یا آن کنم؟ همین هوش دار
آن بکن که هست مختار نبی	آن مکن که کرد مجنون وصی

پنجم 163-161

شک و تردید، می تواند وسوسه باشد، از طرفی عاملی برای جهت وجود یافتن و کاوش است و از طرفی دیگر می تواند مخرب باشد و انسان را از هر جواب و کاوشی بازدارد. و این امر به زمینه های درونی انسان بر می گردد بدین معنی که اگر شک و تردید را عاملی برای یافن و دانستن قرار دهد همیشه در تکامل و پیشروی خواهد بود و اگر این شک و تردید مابقی باشد که هر چه را می داند، بر اساس شک خود، باطل بداند و بدنبال یافتن درست و درستی‌ها نرود ویرانگر و نابود کننده است. پس رشک و تردیدی تواند اساس ایمان باشد، ایمان واقعی به نظر مولانا به شک و تردید می تواند یک عمل مستمر و پوینده باشند.

شک و تردید فقط برای انسانهای معمولی نیست، حتی اولیاء و مقربین هم به شک و تردید دچار می شوند، اما تفاوت رویکرد این دو انسان، به علت قرار گرفتن در دو وادی و مرحله‌ی مختلف است. به طور کلی می توان گفت شک همیشه برانگیزاننده است و محرک و مشوق به دانستن و یا طرد کردن و ابطال دانسته های پیشین، پس شک همیشه می تواند پیش برنده باشد، حتی اگر باعث شود که انسان به خوانده ها و شنیده ها نیز، به طور کامل اعتماد ننماید، باز هم سازنده خودهد بود زیرا باعث می شود در همان یافته ها، عمیق تر بنگرد و تحلیل و تجزیه نماید:

گر نخواهی در تردد هوش جان	کم فشار این پبنه اندر گوش جان
تا کنی فهم آن معماهاش را	تا کنی ادراک رمز و فاش را

اول 1460-1459

مهمترین مواردی که مولانا درباره‌ی شک و تردید عنوان می کند عبارتند از:

- شک عقبه راه حق و زمینه ساز یأس و تنهایی است. (3 : 493-488)

- پرهیز از سئوال و جواب و اعتراض، زیرا پرسشگری حجاب اندیشه‌ی آدمی است (همان، 1876-1847)

- تنها زداینده شک و تردید ایمان آوردن و یقین به امور نفسی است. (همان، 45-39)

- مولانا سه اصل را عامل گرایش به شک و تردید می داند: دم غنیمتی، یأس گرایی و لجاجت (همان، 95-4786)

- انسان نباید به امور مافوق ادراک خود با تردید بنگرد، این تردید حاصل عجز انسان از ادراک ماهیت و حقیقت هستی است.[1] (همان، 57-3635)

تردید مادر انسان مانع از ابتکار عمل می شود افراد تردید کننده دارای توقعاتی سطح پایین در مورد تجارب لذت بخش و موفقیت آمیز هستند. آنها میل دارند تعاملات اجتماعی را تنش زا تفسیر می کنند و به آینده امیدوارانه نگاه نمی کنند. افراد تردید کننده دارای احتیاطی بیش از حد لازم هستند. بنابراین از عبارات خود تحقیر کننده استفاده می کنند ؟ منفعل و دنباله‌رو و مضطرب هستند و از استرس و نارضایتی از مقالات اجتماعی خود به رنج می‌برند.[2]

مهارت از بین بردن تردیدها

مولانا مهارت از بین بردن تردیدها را از سه بعد تبیین می نماید:

 

 

 

 

 

تردید سازنده:

سخن مولانا این است که همه‌ی تردیدها، مخرب نییست، بلکه تردید می تواند برای انسان سازنده باشد.

مولانا در داستانی بسیار زیبا از صحبت جغدان و باز صحبت می کند. جغدان، باز را مجرم می شناسند چرا که باز مسکن آنان را ویرانه می خواند و شک و تردید درون آنان می افکند.

که برای یادآوری ز آن دیار	باز قصر و ساعد آن شهریار
دروه جغدان فضولی می کن	فتنه و تشویش در می افکن
مسکن ما را که شود شک ؟؟	تو فرا به خوانی و نام حقیر
وهم و رسوایی در ایشان می کنی	نام این فردوس ویران می کنی

ششم 963 ، 961-959

باز عامل شک و تردید در جغدان می شود و خیال راحت آنان را بر می‌آشوبد، و مسکن آنان را ویرانه می خواند. این شک و تردید می تواند سازنده و ؟؟ می باشد. برای پایین مکان والا و متعالی.

تبعات و نتایج تردیدها:

مولانا عقیده دارد که اگر تردیدها سازنده نباشد، می تواند نتایجی منفی به بار آورده انسان برای تبعات انجام این کار باید اندیشه ای استوار داشته باشد، تردیدها و ترددها مانعی بزرگ برای ایجاد تغییرات است بنابراین، باید تردیدها از بین بروند؟

این تردد حبس و زندانی بود	که بنگذار که جان سویی رود
این تردد عقبه‌ی راه حق است	ای خنک آن را که ؟ مطلق است.

سوم 490-488

تردید عزم انسان را برای یادگیری و تفسیر ضعیف می کند. تردیدها، انسان را همیشه به سر دو راهی قرار می دهند. بنابراین یکی از مهارتهای انسانی این است که سعی کند در عقیده و نظر خود، تثبیت نظر داشته باشد.

جذب یک راهه‌ی صراط مستقیم

به زد و راه تردد ای کریم[3]

ششم 204

38-2- مهارت از بین بردن حیرت ها

تعریف:

حیرت هم در اندیشه‌ی مولانا، به نوعی سرگشتگی است و دو سو به و دو وجود دارد از سویی سازنده است و از سویی مخرب است. سخن این است که باید بین شیفتگی زدگی نسبت به باورها و یافته ها و طرد تمامی آنها، تمیز قائل شود. که هر دو از آفات معرفتی و تفکر انسانی است.

گه چنین بنماید و گه ضد این

جز که حیرانی نباشد کار دین

اول 312

این ضدها و اختلافات، برای انسان های پویا، مراحل مقدماتی رسیدن به یقین و شتاب است که روزی زندگی خوب است. مولانا میان شکاکیت و حزم و تردید تفاوت، قائل است و شرط آزادی و رهایی است انسان را در این می داند که در مواردی ؟ ظن و گمان بد باشد.